ο “θεός” της ευσπλαχνίας

Αν και δεν είμαι Χριστιανός, ούτε πιστεύω σε κάποιον άλλο «θεό» από τις γνωστές θρησκείες (όπως έγραψα εδώ), οφείλω να ομολογήσω τη συγκίνηση που μου προκαλεί το μήνυμα του Χριστού. Δεν με συγκινούν καθόλου τα θαύματα και η μετα-ιουδαϊκή θεολογία του, ούτε τα πιστεύω στο ελάχιστο. Τα θεωρώ καθαρό πλασάρισμα για να περάσει το μήνυμα, που είναι το πιο σημαντικό, και αυτό κρατώ από όλο το χριστιανισμό. Το μήνυμα της αγάπης.

Ανεξάρτητα από την εξέλιξη του χριστιανισμού στην πράξη από τους ιεράρχες και τους πιστούς του (που κήρυξαν αιμοσταγείς πολέμους εν ονόματι της πίστεώς τους), το μήνυμα ήρθε για να μείνει, αφού εγγράφηκε για πρώτη φορά στη συλλογική συνείδηση του ανθρώπου.

Ο Χριστός είναι η πρώτη διατυπωμένη θεϊκή μορφή που μίλησε για την αγάπη τόσο καθαρά και αδιαπραγμάτευτα, μιαν αγάπη  απροϋπόθετη, για όλους τους ανθρώπους, ακόμη και για τους εχθρούς. Την άσκησε, μάλιστα, με ευλάβεια, δείχνοντάς την ιδιαίτερα σε αυτούς που τη χρειάζονταν περισσότερο,  στους ανήμπορους, τους φτωχούς, τους άρρωστους και τους αμαρτωλούς. Έσκυψε πάνω τους με φροντίδα, περιποιήθηκε τα τραύματά τους, έπλυνε τα πόδια τους, τους συγχώρεσε. Έγινε ένα με αυτούς.

Ο ίδιος – όπως, μυθοποιήθηκε από  τους πιστούς του – σωματοποίησε τη φτώχεια με τη γέννησή του σε έναν στάβλο. Το ίδιο έκανε με τον πόνο και τα βάσανα των ανθρώπων, ανεβαίνοντας στον σταυρό. Μέχρι τότε, δεν υπήρχε καμία θεότητα, καμία μυθολογική κατασκευή, να εκπροσωπεί τον πόνο και την αγάπη.

Οι μύθοι εκφράζουν κάτι, εικονοποιούν συμβολικά βαθιές ανάγκες τους ανθρώπου, που τα παλιά χρόνια έπαιρναν τη μορφή θεοτήτων. Η χριστιανική μυθοποίηση εξέφρασε ψυχολογικές ανάγκες που ήταν μέχρι τότε ανομολόγητες.

Οι θεότητες των αρχαίων Ελλήνων και των Ρωμαίων εκπροσωπούσαν μορφές δύναμης όχι αδυναμίας. Οι λίγες παθητικές τους θεότητες (πχ Εστία) ήταν μάλλον θεότητες προστασίας, παρά ενεργούς στάσης προς τον πόνο του άλλου. Αυτό για τον αρχαίο άνθρωπο ήταν άγνωστο.

Ο ηθικός εκχυδαϊσμός, ο κυνισμός και ο υλισμός της ύστερης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας ήταν το κατάλληλο περιβάλλον να διαδοθεί το μήνυμα του Χριστού σαν η μόνη ελπίδα σωτηρίας. Οι στωικοί ήταν αποτραβηγμένοι στις επαύλεις τους, κρατώντας παθητική στάση στον πόνο. Οι χριστιανοί όμως κινήθηκαν ενεργητικά… και κέρδισαν. Κέρδισαν γιατί άγγιξαν βαθιά τις ψυχές των ανθρώπων. Τα άλλα, με τις τελετουργίες τους και τα μαγικά τους, ήταν απλά το περιτύλιγμα, αφού έτσι γινόταν το marketing εκείνη την εποχή.

Ο Χριστός κέρδισε ως ο θεός της ευσπλαχνίας. Εισήγαγε μια έννοια  άγνωστη ως τότε στον Δυτικό κόσμο (για τις ανατολικές θρησκείες δεν ξέρω), που τη χρειαζόταν διακαώς. Σε έναν άκαρδο κόσμο, άγγιξε τις καρδιές των ανθρώπων.

Ας γιορτάζουμε τη γέννησή του ως γιορτή της ευσπλαχνίας κι ας την κάνουμε πράξη, μια φορά το χρόνο τουλάχιστον, καλώντας στο τραπέζι της χαράς όσους είναι πονεμένοι (μόνοι ή χαμένοι ή παρατημένοι ή αποτυχημένοι ή φτωχοί ή εξορισμένοι ή αμαρτωλοί ή κακοί).

ΥΓ. Αυτή η γιορτή μπορεί να συνδυαστεί με τη γιορτή στον αγέννητο θεό που πρότεινα εδώ, και έτσι να έχουμε ένα συνδυασμό της μεταφυσικής με τη ψυχολογία.