Αριστουργήματα σύμπτωσης

Τα αριστουργήματα στην τέχνη είναι αποτέλεσμα ευτυχούς σύμπτωσης ατομικού ταλέντου και κατάλληλου περιβάλλοντος. Κι έτσι πρέπει να τα χαιρόμαστε σαν σπάνιες μοναδικές στιγμές και συγκυρίες συμπαντικές.
Πίσω από αυτά τα σπάνια έργα υπάρχουν πάρα πολλά που, παρά την αξιοσύνη και την προσπάθεια των δημιουργών τους, δεν ευτύχησαν. Σε αυτά πρέπει να αποδίδουμε τιμές υπέρ αδόξως πεσόντων.

Ανδροκρατούμενες αιματοχυσίες

Με αφορμή τη νέα ταινία “Ουδέν νεώτερο από το δυτικό μέτωπο”, είδα την παλιά, του 1930. Εκεί υπάρχει μια σύντομη σκηνή στην αρχή, όπου ένας νεαρός που σκέφτεται να πάει εθελοντής στον πόλεμο, εμφανίζεται με στρατιωτική στολή στο σπίτι του. Η μαμά του ανησυχεί τρομερά. Ο μπαμπάς του επιχαίρει. Το παιδί αργότερα θα σκοτωθεί, όπως και εκατομμύρια άλλα, μέσα στα χαρακώματα του Α Παγκοσμίου Πολέμου. Και από τις δύο ταινίες βγαίνει ο παραλογισμός του πολέμου, αλλά στην παλιά φαίνεται καθαρά το ανδροκρατικό αίτιο. (Πχ , στη σκηνή που ο δάσκαλος φανατίζει τους μαθητές του να πολεμήσουν για το fatherland – όχι motherland -, και να μην φανούν γυναικούλες). Οι ανδροκρατούμενες κοινωνίες μεγάλωσαν γενιές ανδρών χωρίς ενσυναίσθηση. Αποκομμένοι από παιδιά και γυναίκες, γαλουχημένοι για κατορθώματα και καυχήματα στις ανδροπαρέες τους, τα έκαναν μαντάρα. Μετά από δύο παγκόσμιους πολέμους που αιματοκύλησαν την Ευρώπη, η εποχή τους πέρασε, ευτυχώς. Δυστυχώς, όμως, συνεχίζει σε άλλα μέρη. Σε όλα αυτά τα μέρη που κοροϊδεύουν εμάς τους Ευρωπαίους σαν “φλώρους”, ενώ αυτοί πήζουν στην ανδρίλα. (Δείτε τι πάει να κάνει στην Ουκρανία ο ματσό Πούτιν και βγάλτε συμπέρασμα.)

Οπτικοακουστική καταστροφή

Δεν ξέρω τι συμβαίνει στις άλλες τέχνες, αλλά το χρήμα και οι πόροι που καταναλώνονται στον παγκόσμιο κινηματογράφο – ειδικά στον αμερικάνικο – για να παραχθούν απίστευτες ανοησίες είναι σκανδαλώδεις, ειδικά σε μια εποχή που πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με τους διαθέσιμους πόρους.
Εάν συμπεριλάβουμε, δε, το σύνολο της οπτικοακουστικής παραγωγής (τηλεόραση και πλατφόρμες) τότε μιλάμε για μια οικολογική καταστροφή επικών διαστάσεων.

αυτιστικό σινεμά αντί ποιητικό

Υπάρχει και μια άλλη κατηγορία ταινιών που θάλλουν στα φεστιβάλ, οι αυτιστικές ταινίες. Αυτές μοιάζουν με τις ποιητικές στο ότι ακολουθούν και οι δυο μία ασυνήθιστη αφηγηματική γραφή, κάπως παράξενη.
Η διαφορά είναι ότι οι ποιητικές συλλαμβάνουν την παραξενιά του κόσμου αυτού καθαυτού, την εγγενή ρευστότητά του, που για να την αποδώσουν, ρευστοποιούν και τα αφηγηματικά τους σχήματα. Αυτός ο τρόπος μπορεί να φαίνεται ακατανόητος για όσους δυσκολεύονται να δουν έξω από σχήματα, αλλά οι ποιητικές ταινίες δεν το κάνουν επίτηδες. Δεν επιδιώκουν τη δυσκολία για να δείχνουν δήθεν και τάχα μου γεμάτες νοήματα που δεν συλλαμβάνουν οι απλοί θεατές, εκτός από τους μυημένους των φεστιβάλ και τις κριτικές επιτροπές τους.
Από την άλλη, οι αυτιστικές ταινίες είναι παράξενες και ακατανόητες γιατί οι δημιουργοί τους διακατέχονται από έναν καλλιτεχνικό αυτισμό που τους εμποδίζει να πουν μια ιστορία που να έχει ενδιαφέρον και να βγάζει νόημα. Το παράξενο της γραφής τους δεν πηγάζει από την σύνδεσή τους με την παραξενιά του κόσμου αλλά από την αποσύνδεσή τους από τον κόσμο. Ζουν σε ένα αυτοαναφορικό περιβάλλον γεμάτο δικές  τους σινεφίλ αναφορές. Αυτοί μπορεί να πιστεύουν ότι οι ανοίκειες συνθέσεις τους είναι γεμάτες νοήματα, μάλιστα ασύλληπτα και μεγαλοφυή, όταν μαζί με τον αυτισμό έχουμε και ναρκισσισμό. Αυτό που μπορεί να κάνει ανεξέλεγκτο τον ναρκισσισμό τους είναι η επιβράβευσή τους ως ποιητικών ταινιών.
Πίστευα ότι οι ιθύνοντες είχαν πάρει κάπου χαμπάρι τη διαφορά, αλλά από ότι βλέπω αργεί ακόμη.