“Εντυπώσεις από τη Νορβηγία”

Επισκεφτήκαμε τη Νορβηγία  για να γνωρίσουμε τη χώρα και τους μακρινούς συγγενείς της Κατερίνας, από τη Νορβηγίδα γιαγιά της, τη Μάρθα. Η Μάρθα έφυγε από εκεί πολύ μικρή, με τους γονείς της, που μετανάστευσαν στον Καναδά. Οι συγγενείς που θα βλέπαμε ήταν μακρινού βαθμού συγγένειας, σαν λέμε τρίτα ξαδέρφια.

Η φιλοξενία που είχαμε ήταν τόσο ολόθερμη και γενναιόδωρη που ξεπερνάει τη φαντασία. Δεν έχω συναντήσει τόσο δοτικούς ανθρώπους. Δεν μπορεί να ήταν σύμπτωση, γιατί αυτή την αντιμετώπιση την είχαμε από όλους όσους συναντήσαμε στα διάφορα μέρη που πήγαμε.

Δεν ξέρω πού βασίζεται η εντύπωση ότι οι βόρειοι είναι ψυχροί άνθρωποι, πάντως αυτό που ζήσαμε τη διαψεύδει ολοσχερώς. Οι οικογενειακοί τους δεσμοί είναι πάρα πολύ στενοί, χωρίς να είναι πνιγηροί. Υπάρχει μεγάλη αλληλεγγύη και ταυτόχρονα διακριτικότητα. (Αυτό το εγκάρδιο στοιχείο δεν το έχω δει στα έργα του σκανδιναβικού κινηματογράφου, που δείχνουν  ακριβώς το αντίθετο για τους βόρειους, των Νορβηγών συμπεριλαμβανομένων. Είναι μάλλον λάθος να διαμορφώνεις εντύπωση για έναν χώρο από τις ταινίες που παράγει.)

Η Νορβηγία είναι μια πανέμορφη χώρα, ως γνωστόν. Με τοπία σπάνιας ομορφιάς.
Αυτό που έχει σημασία είναι ο μεγάλος σεβασμός που έχουν δείξει οι κάτοικοι στο περιβάλλον, φτιάχνοντας κατοικίες πλήρως εναρμονισμένες σε αυτό. Παρατηρήσαμε αρκετούς οικισμούς σε κάποιες πλαγιές, που δεν διακρινόταν, σαν ήταν καμουφλαρισμένοι, με τα σπίτια φτιαγμένα από ξύλο και τις στέγες καλυμμένες επίτηδες με χόρτα.

Είναι μια πλούσια χώρα καθώς αξιοποίησε έξυπνα τα πετρελαϊκά κοιτάσματά της, τα οποία αρνήθηκε να εκχωρήσει σε ξένους και τα διαχειρίστηκε η ίδια, με την κρατική εταιρία που συνέστησε. Τα κέρδη επενδύθηκαν στην ανάπτυξη του συνόλου της κοινωνίας και δεν ιδιοποιήθηκαν από λίγους, όπως έγινε στις περισσότερες πετρελαιοπαραγωγούς χώρες.

Το κράτος λειτουργεί υπέρ του συνόλου και ο κόσμος το εμπιστεύεται, πληρώνοντας με συνέπεια τους φόρους του και τηρώντας τους νόμους. Η συνέπεια χαρακτηρίζει και πολλούς επιχειρηματίες, που κρατάνε τις επιχειρήσεις τους στη χώρα, αρνούμενοι να πάνε σε άλλες με «φθηνότερα εργατικά χέρια». Μένουν εκεί και επενδύουν τα κέρδη τους στις επιχειρήσεις τους αντί να τα υφαρπάζουν.

Αυτό έκανε ο – μακρινός – θείος της Κατερίνας με το εργοστάσιο κατασκευής ειδών για παιδικές χαρές, που έφτιαξε ο ίδιος εκ τους μηδενός. Το κράτησε κοντά στη μικρή του πόλη και δίπλα στο σπίτι του, δουλεύοντας και επενδύοντας σε αυτό, με αποτέλεσμα να είναι σήμερα το πρώτο στη Σκανδιναβία. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η ανεργία είναι άγνωστη. Μιλήσαμε με πολύ κόσμο και δεν συναντήσαμε ούτε έναν άνεργο, ούτε κάποιον να παραπονιέται και να μιλάει επιθετικά για τους άλλους, για το κράτος, για το σύστημα, κλπ. Είδαμε θετικότητα και καθόλου γρίνια (ούτε τη ζοχάδα που έχουν πολλοί Γερμανοί, ειδικά στο Βερολίνο).

Υπόψη ότι η Νορβηγία, πριν το 1960, θεωρείτο από τις πιο φτωχές χώρες της «Δυτικής Ευρώπης» και πολλοί είχαν φύγει μετανάστες, όπως έφυγαν οι πρόγονοι της Κατερίνας στον Καναδά προπολεμικά. Φαίνεται όμως ότι υπήρχε αναπτυγμένη κοινωνική υποδομή, παρά την οικονομική καχεξία, και έτσι όταν ήρθε το πετρέλαιο αξιοποιήθηκε κατάλληλα.

Οι εξελιγμένες κοινωνικές βάσεις φαίνονται και στην πολύ μικρή παρουσία της εκκλησίας στα δημόσια πράγματα αφού οι περισσότεροι είναι άθρησκοι και η εκκλησία λειτουργεί για τους πιστούς της, διαχωρισμένη από το κράτος.

Βέβαια, η απουσία πολεμικών συρράξεων και εμφυλίων από τη σύγχρονη ιστορία της Νορβηγίας, πέρα από τη γερμανική κατοχή, έχει συμβάλει πολύ στην ήρεμη επεξεργασία των κοινωνικών θεμάτων και στη θέσμιση ουσιαστικών δομών.

Η θέση της γυναίκας είναι ισότιμη εδώ και χρόνια, αφού η ανεξαρτησία της έχει κατακτηθεί προ πολλού.

Η παιδεία ανοιχτή σε νέα ρεύματα και ιδέες, χωρίς εθνικιστικά κολλήματα, έχει εξοπλίσει τον λαό με ένα ανώτερο επίπεδο κατάρτισης και γι’ αυτό βλέπεις ακόμη και 80χρονους αγρότες να μιλάνε αγγλικά. Η εργατικότητα και η νοικοκυροσύνη τους είναι εντυπωσιακή. Όλοι, άνδρες και γυναίκες, κάνουν δουλειές του σπιτιού και ξέρουν από μαστορέματα. Γυμνάζονται, είναι φυσιολάτρες, κάνουν ποδήλατο ακόμη και στα βουνά, ορειβατούν φορτωμένοι με τα μωρά τους στην πλάτη (και οι γυναίκες), ενώ τα μικρά τους σκαρφαλώνουν σαν κατσίκια.

Γενικά όλα μοιάζουν τέλεια, εκτός από τον καιρό. Εμείς είχαμε την  τύχη να πέσουμε σε ηλιόλουστες μέρες, αν και τέλη Σεπτέμβρη. Γεγονός ασυνήθιστο (που μπορεί να οφείλεται στην κλιματική αλλαγή), αλλά εμάς μας βόλεψε.

Πριν φύγουμε ζήσαμε ένα διήμερο με τον τυπικό καιρό για αυτή την εποχή, βροχή, μουντάδα, υγρασία και δυνατός αέρας που σε πιρουνιάζει. Όχι ιδιαίτερα ευχάριστος. Μπορεί για αυτό οι άνθρωποι εκεί να οργανώθηκαν έτσι σοφά, ώστε να κάνουν εύκολη τη ζωή τους, ευχάριστη μεταξύ τους και λειτουργική στα σπίτια τους, αφού ο καιρός έξω ήταν ζόρικος.

Μια τέτοια χώρα θα μπορούσε να παίξει το ρόλο πρότυπου για πολλές άλλες χώρες, αρκεί να υπάρχει επαφή ανάμεσά τους, ώστε να γίνεται η ανταλλαγή πληροφοριών, εντυπώσεων και βιωμάτων μεταξύ των ανθρώπων. Αυτό συμβαίνει ήδη σε κάποιο βαθμό, φυσικά.

Συμβαίνει, ούτως ή άλλως, στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο η αλληλεπίδραση των διαφορετικών κουλτούρων. Η επιρροή βέβαια των ΗΠΑ είναι τεράστια και κυριαρχεί ως πρότυπο, χωρίς όμως να έχει να προτείνει τις ποιότητες που είδαμε στη Νορβηγία και υποθέτουμε υπάρχουν στη Σκανδιναβία γενικότερα.

Η επιστροφή μας οδικώς μέσω της Δανίας έδειξε ότι και οι Δανοί έχουν πολλά καλά να προτείνουν στην ανθρωπότητα. Αρκεί βέβαια να ξεπεράσουν και αυτοί, όπως και όλοι μας, το φόβο για το ξένο και τους ξένους, ειδικά τους πρόσφυγες.

Αυτό είναι το κρίσιμο θέμα, το προσφυγικό, που καλούνται να αντιμετωπίσουν τώρα οι  σκανδιναβικές κοινωνίες, βρίσκοντας λύσεις σοφές. Μέχρι στιγμής δυσκολεύονται και φάνηκαν τα προβλήματα με την άνοδο κάποιων εθνικιστικών κομμάτων σε αυτές. Ελπίζω να τα καταφέρουν, να απομονώσουν τους εθνικιστές και να παραμείνουν πρότυπο.

Δείτε όλο το άρθρο με φωτογραφικό υλικό εδώ